Dinyeper Nehri

GENEL BAKIŞ

Rusya Federasyonu ile Ukrayna topraklarının bir kısmını sulayan nehirdir. Volga ve Tuna'dan sonra Avrupa'nın üçüncü uzun nehridir. Valday Tepelerindeki buzullardan doğar; Rusya, Belarus ve Ukrayna’dan Karadenize dökülür. Antik İran dilinde “Danu Apara” kelimesinden türetilmiştir. Uzaktaki nehir anlamına da gelmektedir. Yunan tarihçisi Herodotus nehire “Borysthenes (geniş topraklar)” adını vermiştir. Yukarı akışta, Dinyeper Pripyat Nehri'nin suları ile beslenir. Dinyeper Nehri boyunca manzaralar, orman bahçeleri, eski köyler, geniş göller ve rezervuarlarla süslenmiş hafifçe yuvarlanan tepelerden oluşur. Dinyeper Nehri Ukrayna ekonomisi için son derece önemlidir. Taşımayı kolaylaştırmak ve hidroelektrik enerji üretmek için son 500 kilometresi boyunca kilit sistemlerine ve hidroelektrik istasyonlarına sahip bir dizi rezervuar inşa edilmiştir. Tarih boyunca nehir Vikingler, Slavlar ve Bizanslılar için önemli bir ticari yol olarak hizmet vermiştir. 13. yüzyıldan kalma Hervarar destanına göre Gotiklerin efsanevi başkenti Árheimar, Dinyeper boyunca yer alıyordu.

KISA BİLGİLER

Ülke : Rusya & Ukrayna

Kaynağı & doğduğu yer: Valday Tepeleri

Döküldüğü yer : Karadeniz

Uzunluğu : 2.285 Km

COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ

Nehrin 485 km’lik kısmı Rusya’dan, 595 km’lik kısmı Belarus’tan 1.095 km’lik en uzun kısmı da Ukrayna’dan geçmektedir.

Dinyeper havzasında; Volyn-Podilsk Yaylası, Belarus Sırtları, Valday Tepeleri, Orta Rus Yaylası ve Smolensk-Moskova Yaylası bulunur. Havzanın merkezi geniş ovalardan oluşur. Orman alanı içinde ve orman bozkır alanı içinde, havza taşlaşmış birikintilerle kaplıdır; bozkırda lös ile kaplıdır. Havzanın “Bug” ve “Western Dvina” nehirlerinin havzalarıyla sınırlandığı bazı yerlerde düz bir bataklık alanı vardır. Bu, antik zamanlarda Dinyeper'den komşu nehirlere su yollarının bağlanmasını kolaylaştırmıştı. 18. yüzyılın sonunda ve 19. yüzyılın başında, Dinyeper Baltık Denizi'ne çeşitli kanallar ile bağlandı.

TARİHÇE

Dinyeper havzası eski zamanlardan beri kalabalık bir nüfususa sahipti. Doğu Avrupa halklarının tarihinde; özellikle de eski Kiev devletinin kuruluşunda, merkezi öneme sahipti. Bu suyolu boyunca, MS 4. ve 6. yüzyıllarda Karadeniz'i Baltık'a bağlayan ve Slavları hem Akdeniz hem de Baltık halklarıyla bağlayan bir “Varangianlardan Yunanlılara bir yol” olarak bir nehir yolları sistemi gelişti. Dinyeper'in yarısı (yaklaşık 1.100 km) Ukrayna topraklarından geçiyor ve nehir Ukraynalılar için Volga Nehri'nin Ruslar için olduğu gibi aynı ulusal sembol anlamını taşıyor.

Dinyeper hakkındaki ilk tarihi bilgiler Yunan tarihçi Herodot tarafından (MÖ 5. yy); nehir daha sonra antik yazarlar Strabo ve Genç Pliny tarafından da belirtilmiştir. İlk olarak Ptolemy tarafından MÖ 2. yüzyılda çizilen bir haritada tasvir edilmiştir. Dinyeper enstrüman sörveyleri 18. yüzyılın başlarında başlamıştır.

Sovyetler yönetimi altında, su yönetimine ilişkin genel plan doğrultusunda, Dinyeper su kaynaklarının çok amaçlı kullanımı için çok çaba harcanmıştır. 1932'de, Sovyetler Birliği'nin elektrifikasyon planına uygun olarak, nehrin ilk hidroelektrik santrali, akarsu bölgesinde Zaporizhzhya'da tamamlandı. 1950'lerde Volga'daki büyük güç istasyonlarının inşasına kadar Avrupa'nın en büyük güç istasyonuydu. II.Dünya Savaşı sırasında Alman ordusu tarafından tamamen tahrip edildi, baraj 1947'de yeniden inşa edildi ve kapasitesi arttırıldı. Hidroelektrik santraller ve rezervuarlar Dinyeper üzerine Kiev (1966), Kaniv (1973), Kremenchuk (1961), Dniprodzerzhinsk (1965) ve Kakhovka (1958) üzerine inşa edilmiştir. Yapımlarının bir sonucu olarak, birçok sorun çözüldü: Pripet'in ağzından Karadeniz'e sürekli bir derin su yolu oluşturuldu; Donets Havzası ve Kryvyy Rih sanayi bölgelerindeki kronik su kıtlıkları giderildi; ve güney Ukrayna ve Kırım'daki kurak alanların sulanması mümkün hale getirildi.

Dinyeper üzerinde düzenli gezinme Orsha kadar akar ve su yüksek olduğunda Dorogobuzh'a kadar uzanır. Üst Dinyeper üzerinde gerekli derinlikler düzleştirilerek korunur. Pripet ile birleşmenin altında, gezilebilir kilitler modern gemilerin geçişini mümkün kılar. Başlıca limanlar Smolensk, Orsha, Mahilyow, Rechytsa, Loyew, Kiev, Cherkasy, Kremenchuk, Dnipropetrovsk, Zaporizhzhya, Nikopol, Kakhovka ve Kherson’dur.

Kryvyy Rih bölgesi, Dinyeper – Kryvyy Rih Kanalı aracılığıyla Kakhovka Rezervuarı'ndan su ile beslenmektedir. 1971 yılında tamamlanan Kuzey Kırım Kanalı rezervuardan kaynaklanmaktadır; 400 km uzunluğundaki kanal, Karadeniz Ova ve kuzey Kırım bozkırlarının sulanması ve Dinyeper'den Azak Denizi'ne su yolu oluşturulması için tasarlanmıştır.

Bununla birlikte, Dinyeper'e zarar vermek ve sularını yönlendirmek, doğal hidrolojisini ve ekolojisini kökten değiştirdi. Mevsimsel akış değişimleri azaltıldı, balıklar için yukarı akış erişimi azaltıldı, şehirlerden ve endüstriden gelen atık sular (ayrıca artan tarımsal akıştan) kirliliğe neden oldu. Buna ek olarak, nehir ağzı çevresindeki sulak alanlar kirlilik ve deşarjın azalması nedeniyle ciddi şekilde zarar görmüştür.

ÖNE ÇIKANLAR

Kiev – Doğu Avrupa'nın en güzel ve en eski şehirlerinden biridir ve Doğu Slav medeniyetinin yanı sıra modern Ukrayna ulusunun gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. 1500 yıl önce kurulan Kiev, Ukrayna ve Kiev bölgesinin başkentidir. Kiev isminin şehrin dört efsanevi kurucusundan (Kiy, Shchek, Khoryv ve kız kardeşi Lybid kardeşler) Kiy (ayrıca Kyi) isminden türetildiği söyleniyor. M.S. 5. yüzyılda kenti kurdular. Kiev, Dinyeper nehrinin pitoresk kıyısında yer almaktadır. Avrupa'nın en güzel şehirlerinden biridir. Kiev topraklarının yarısı parklar ve bahçeler tarafından işgal edildi. Avrupa'nın en büyük şehirlerinden biri olan Kiev; 3,14 milyonluk bir nüfusa sahiptir ve 840 kilometrekareden fazla bir alanı kaplar.

Kiev'in en ünlü tarihi mimari kompleksleri, Kiev prenslerinin Kiev'in ihtişamı taçlandırıldığı St. Sophia Katedrali'dir ve Kiev Pechersk Lavra'nın (Mağaralar Manastırı), arazisinde 11. yüzyıldan kalma iki katedral vardır. UNESCO tarafından Dünya Mirası Alanı olarak anılmasına karar verilmiştir.

Odessa - Odessa veya Odesa olarak da bilinmektedir. Karadeniz’in kuzeybatı kıyısında, Ukrayna'nın en kalabalık üçüncü şehri ve önemli bir turizm merkezi olup, ayrıca liman ve ulaşım merkezidir. Aynı zamanda Odessa Oblastının yönetim merkezi ve çok ırklı bir kültür merkezidir. Odessa bazen "Karadeniz'in incisi", "Güney Başkenti" (Rus İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği altında) ve "Güney Palmyra" olarak da adlandırılmaktadır. Odessa'daki binaların birçoğu, Ukrayna şehirleri arasında benzersiz bir şekilde, Akdeniz'in klasik mimari tarzından etkilenmiştir. Odessa, Ukrayna'nın en önemli kültür merkezlerinden biridir. Uzun bir geçmişi olan birçok tiyatro ve müze bulunmaktadır. Bu şehirde birçok kültürel figür doğmuş ve büyümüştür; örnek verecek olursa,  piyanistler Emil Gilels ve Svyatoslav Richter, kemancı David Oistrakh, ünlü solistler Leonid Utesov ve Valery Obodzinsky, ünlü besteci Oskar Feltsman, aktörler, yazarlar, sanatçılar ve daha bir çoğu gibi…

Zaporoje - Dinyeper kıyısında bulunan Ukrayna'nın güney doğusunda yeralan şehirdir. Zaporizhia Oblast yönetim merkezidir. Khortytsia adası ve Dinyeper Hidroelektrik İstasyonu ile ünlüdür. Ayrıca çelik, alüminyum, uçak motorları, otomobiller, trafo merkezleri için transformatörler ve diğer ağır sanayi ürünleri üreten önemli bir sanayi merkezidir.

Vilkovo - İnsan yapımı adalar üzerine kurulmuş Ukrayna şehridir. Ukrayna Tuna Biyosfer Rezervinin yönetimi Vilkovo’da bulunmaktadır. Rezervin toprakları, Tuna Nehri'nin yukarı ve aşağı tarafındaki adaları, Tuna'dan kuzeye doğru sazlıklar, delta su kütleleri ve denizin bitişik alanını içerir. Yapılacak bir tekne gezintisinde Tuna Deltasının tüm güzellikleri görebilme imkanı verir.

KİMLER SEYAHAT EDEBİLİR?

Tarih, sanat severler, fotoğraf tutkunları, yediden yetmişe herkesin seyahat edebileceği, manzaraları ile bazen tarihin içinde bazen de bir masalın içinde hissettiren eşsiz güzellikteki şehir ve köyleri tüm seyahat severler için harika bir deneyim sunuyor.

BUNLARI BİLİYORMUYDUNUZ?

·        Vikingler, İskitler, Kazaklar tarafından kaybedilen gerçek hazinelerin Dinyeper Nehri sularının derinliklerinde olduğuna inanılıyor.  

·      Dinyeper Nehri'nin dibinde çok sayıda kilise hakkında birçok efsane var. Ancak, nehir yatağını taradıktan sonra, bunların efsane olmadığı ortaya çıkmıştır. Dnipropetrovsk bölgesinde çekilen sualtı fotoğrafları, doğudan batıya bir haç şeklinde inşa edilen Hıristiyan kilisesinin temellerinin net ana hatlarını göstermektedir. Uzmanlar hala efsanelere göre Dinyeper'in bu bölümünde bulunan mistik “Taras Bulba mağarasını” bulmaya çalışıyorlar; mağaranın girişinde küçük bir açıklığı olduğuna inanıyorlar ve içeri girdikten sonra yaklaşık 10 kişinin oturabileceği oldukça geniş bir odaya giriliyor. Ancak en inanılmaz şey, mağaranın ortasında bir kesme taş masası ve tezgah olmasıdır. Bunun cezaevlerinden kaçan mahkumların işi olduğu söylentileri de bulunmaktadır.